Пишуваат: Морис Бернс и Патаби Сешадри
Енергетската транзиција влегува во ново поглавје, во кое сè поголем акцент се става на енергетската безбедност и достапноста. Причината е едноставна: пристапот до енергија стои во основата на економскиот развој и човечката благосостојба. Но истовремено, растечките емисии на јаглерод кои произлегуваат од задоволување на глобалната енергетска побарувачка го доведуваат во прашање токму овој напредок.
Сепак, енергетската транзиција останува длабока, структурна промена. Важно е да се нагласи дека не постои „една“ транзиција, различни земји и региони минуваат низ свои процеси, со различна брзина и со различен избор на технологии.
Прашањето денес повеќе не е дали транзицијата ќе продолжи, туку како и со кое темпо. Светот се движи кон ниво на затоплување што ќе надмине повеќе од 2°C во однос на прединдустриското време, а динамиката на климатска акција слабее во дел од државите.
За да се продолжи напред со потребното темпо, неопходни се три меѓусебно поврзани напори: побрзо воведување на комерцијално зрели технологии за декарбонизација, создавање поширока политичка и јавна поддршка и подобра подготвеност за потопол свет преку интелигентна адаптација.
Следниов преглед, заснован на нашата публикација The Energy Transition’s Next Chapter, ги објаснува четирите најважни последици што произлегуваат од големите промени во глобалниот енергетски систем.
Последица 1: Потребно е намалување на трошоците и забрзување на развојот на инфраструктурата
Цената за изградба на големи електроенергетски мрежи денес е околу шест пати повисока отколку за време на последниот голем инвестициски циклус. Причините се бројни: долги процедури за дозволи, недостиг на работна сила, поголема техничка комплексност и тесни грла во синџирите на снабдување. Ова важи не само за електричните мрежи, туку и генерално за целата енергетска инфраструктура.
Овие притисоци го забавуваат темпото на транзицијата и ги зголемуваат трошоците за крајните корисници. За да се намалат трошоците и да се забрза реализацијата, потребно е да се активираат пет клучни механизми:
- Тестирање на различни сценарија за понуда и побарувачка за да се осигури дека ја градиме инфраструктурата што навистина е потребна.
- Подобро искористување на постојните капацитети преку напредна аналитика, модерни рамки за управување со ризик и подинамично управување со системите.
- Брзо забрзување на процесите за издавање дозволи, со истовремено задржување на транспарентност, јавна вклученост и еколошки стандарди.
- Подобрување на управувањето со капиталните проекти преку стандардизирани дизајни, построги контролни механизми и стратешки партнерства со добавувачите.
- Повторно разгледување на претходните технички избори (подземни наспроти надземни кабли, DC наспроти AC системи) во светло на новите ценовни реалности.
Последица 2: Напредокот може да се забрза преку силен фокус на докажаните технологии и паметни стратешки инвестиции
Околу две третини од емисиите поврзани со енергијата можат да се намалат со веќе комерцијално достапни технологии, особено во делови од производството на електрична енергија и во електрификацијата на одредени сектори.
Успехот на транзицијата ќе зависи од тоа како ќе се искористат технологиите кои веќе се економски одржливи, но и од тоа како ќе се зајакнат деловните модели на технологиите што сè уште не се „во игра“, преку стабилни и долгорочни политики. Технологиите како ветерна енергија, соларна енергија и електрични возила со децении уживаат ваква поддршка, и сè уште ја имаат.
Ефектите се значајни: побарувачката за бензин опаѓа за околу 19.000 барели дневно (или дизел за 24.000 барели дневно) за секој еден милион нови електрични возила на патиштата. Според моделите на BCG, со растот на EV-пазарот, CO₂ емисиите од лесните возила може да се намалат за речиси една третина до 2035 година.
Слична можност постои и во секторите што се најтешки за декарбонизација. На пример, природниот гас во комбинација со технологија за фаќање и складирање на јаглерод (CCUS) може да стане економски исплатлив до 2035 година при цена на јаглерод од 125 долари по тон. Овој јаз може да се премости уште денес преку механизми како „договори за разлика за јаглерод“.
Последица 3: Потребна е силна и стабилна јавна поддршка за да се одржи темпото на транзицијата
Иако технологиите напредуваат, јавната перцепција и политичката поддршка стануваат сè поважни фактори што го одредуваат темпото на енергетската транзиција. Во некои земји, граѓаните се повеќе се загрижени поради растечките трошоци, безбедноста на енергетскиот систем и влијанието врз работните места. Тоа доведува до слабеење на ентузијазмот за климатски политики.
За да се зачува довербата и да се зголеми поддршката, потребни се три клучни пристапи:
- Подостапна енергија и правична распределба на бенефитите
Транзицијата мора да обезбеди енергија која е сигурна и финансиски достапна за сите домаќинства и индустрии, а придобивките да бидат рамномерно распределени. - Поголема транспарентност и вклучување на јавноста
Одлуките потребно е да се носат отворено, со јасно објаснување зошто се прават одредени инвестиции, какви промени носат и кои се очекуваните резултати. - Поддршка за нови работни места и преквалификација
Како што се менува енергетскиот сектор, ќе се менуваат и работните позиции. Стратегиите за преквалификација и создавање нови можности се клучни за да се избегне отпор од заедниците.
Без стабилна јавна поддршка, транзицијата ризикува да забави, дури и во оние земји каде техничките решенија веќе постојат.
Последица 4: Мораме да се подготвиме за потопол свет преку паметна и долгорочна адаптација
Дури и со најамбициозните мерки за декарбонизација, светот веќе се движи кон сигурно повисоки температури. Тоа значи дека инвестициите во адаптација се исто толку важни колку и напорите за намалување на емисиите.
Постојат три клучни приоритети за успешна адаптација:
- Заштита од екстремни временски појави
Потребно е да се зајакнат енергетските системи, водната инфраструктура и урбаните средини за да издржат поплави, топлотни бранови, суши и пожари кои ќе бидат сè почести. - Планирање со оглед на климатските ризици
Компаниите и владите мора да ги интегрираат климатските ризици во своите стратегии — од инвестиции во земјоделство и храна, до инфраструктура, туризам и јавни услуги. - Поттикнување иновации за отпорност
Нови материјали, напредни модели за управување со ризик, рана детекција и дигитални алатки за следење на климатските промени ќе станат критичен дел од секојдневното функционирање.
Адаптацијата повеќе не е избор, туку неопходност. Колку порано се започне, толку пониски ќе бидат долгорочните трошоци и ризици.
Морис Бернс – Извршен директор и постар партнер во Boston Consulting Group
Патаби Сешадри – Изврешн директор и постар партнер, глобален лидер за енергетски практики во Boston Consulting Group
Извор: EnergyConects.com
