Брисел. 13 октомври 2025 – Во саботата, 11 октомври, официјално истече рокот за земјите-членки на Европската унија да ја усогласат својата национална регулатива со Директивата за енергетска ефикасност (ЕУ 2023/1791) – еден од главните законски инструменти за постигнување на целите на Унијата во областа на енергијата и климата до 2030 година.
Директивата, која стапи во сила на 10 октомври 2023 година, поставува обврзувачка цел за намалување на конечната потрошувачка на енергија за 11,7% до 2030 година, во однос на прогнозите за 2020 година. Со тоа, Европската унија има за цел да ја зајакне својата енергетска независност, да ги намали емисиите на стакленички гасови и да ја заштити економијата од идни ценовни шокови на пазарите со енергија.
Според Европската комисија, не сите земји-членки успеале навремено да ја транспонираат директивата, и покрај тоа што повеќето направиле видлив напредок. Комисијата предупредува дека за целосно постигнување на европската цел ќе бидат потребни засилени активности, координација и инвестиции во енергетската инфраструктура во наредните пет години.
Директивата бара од јавниот сектор да биде пример во енергетската транзиција. Институциите треба да го намалуваат сопственото енергетско трошење за најмалку 1,9% годишно и да реновираат 3% од јавните згради секоја година, со цел подобрување на енергетската ефикасност и намалување на трошоците.
Покрај тоа, земјите-членки се обврзани да воспостават „one-stop shop“ центри за советување и поддршка при енергетски реновации, со цел да се поедностави пристапот до информации, финансии и техничка помош – особено за ранливите домаќинства и оние кои живеат во објекти со најлоши енергетски перформанси.
Директивата воведува и обврска дел од годишните заштеди на енергија да произлегуваат од мерки што директно ги поддржуваат енергетски сиромашните домаќинства и социјалното домување, што е чекор кон праведна и инклузивна енергетска транзиција.
Во извештајот на Европската комисија од мај оваа година (COM/2025/274) се наведува дека повеќе земји ги зголемиле своите енергетски амбиции, но ЕУ како целина сè уште заостанува зад патеката кон остварување на поставените цели. Комисијата најави дека ќе продолжи со внимателно следење на напредокот преку анализа на Националните енергетски и климатски планови (NECPs), како и со поддршка на земјите преку стручна помош, насоки и билатерални консултации.
Според европските претставници, следните неколку години ќе бидат клучни за реализација на мерките од директивата. Енергетската ефикасност се смета за најисплатлив начин за намалување на емисиите, намалување на зависноста од увоз на фосилни горива и подобрување на конкурентноста на европската индустрија.
Со успешно спроведување на директивата, ЕУ очекува не само да ги постигне своите климатски цели, туку и да обезбеди пониски сметки за граѓаните, почиста животна средина и посигурна енергетска иднина.
Извор: Европска комисија
