Брисел. 6 јули 2025 – Најновите квартални извештаи на Европската комисија за пазарите на гас и електрична енергија откриваат значајни пресврти во енергетскиот пејзаж на ЕУ, со рекордна соларна енергија и драматично намалување на зависноста од руски гас.
Во првите три месеци од 2025 година, соларната енергија достигна 45 терават-часа (TWh) – највисоко ниво досега за еден прв квартал и 30% повеќе во споредба со истиот период минатата година. Овој успех доаѓа и покрај тоа што ветерната енергија и хидроенергијата забележаа пад поради неповолни временски услови.
На гасниот пазар, од 1 јануари престана транзитот на руски гас преку Украина, што предизвика намалување од 45% на рускиот гас преку цевководи во однос на претходниот квартал и 39% во споредба со првиот квартал од 2024 година. Со ова, САД стана втор најголем снабдувач со гас во ЕУ, веднаш зад Норвешка, и обезбедија над половина од ЕУ увозот на течен природен гас (LNG).
И покрај постудената зима, која доведе до 15% повисока потрошувачка на гас, пазарот остана стабилен благодарение на високите нивоа на складишта. Малото зголемување на цените не предизвика поголеми потреси – цените на гасот пораснаа за 9% квартално и 71% на годишно ниво, но сè уште се под нивото од 2023 година.
Структурата на гасниот увоз во ЕУ продолжува да се менува: учеството на LNG во вкупниот увоз се искачи на 45%, а гасот преку цевководи падна на 55%. Русија падна на третото место, со 14% учество, зад Норвешка (31%) и САД (24%). Алжир, пак, го зголеми својот удел во гасот преку цевководи на 21%.
На пазарот на електрична енергија, падот на ветерната и хидроенергијата (-17% и -15%), заедно со зголемената потреба за гас поради ниските температури, доведе до намалување на уделот на обновливи извори во енергетската мешавина на 41%, во споредба со 46% минатата година. За да се компензира, производството од фосилни горива се зголеми за 17%, главно преку поефикасно и помалку загадувачко гасно производство (+23%).
Цените на струјата пораснаа за 49% во однос на Q1 2024, но останаа 38% пониски отколку во 2023 година, при што просечната цена достигна 100 €/MWh. Домашните сметки пораснаа за умерени 3%, најмногу поради повисоки даноци и мрежни трошоци.
Дополнително, продажбата на електрични возила (EV) достигна нов рекорд – над 620.000 нови возила се продадени во ЕУ во првиот квартал, што претставува 21% од вкупниот пазар на патнички автомобили.
Овие податоци потврдуваат дека Европа чекори кон позелена, поразновидена и посигурна енергетска иднина, со сè поголема независност од традиционалните и геополитички ризични извори на енергија.
Извор: Европска Комисија
