Милано. 10 септември 2025 – Светската енергетика се соочува со сложен пресврт. Амбициозните климатски цели се судираат со геополитички ризици, растечки трошоци и нерамномерна напредокот во различни региони. Според д-р Фатих Бирол, извршен директор на Меѓународната агенција за енергија (IEA), следната фаза на глобалната енергетска транзиција ќе бара флексибилност, прагматичен пристап и внимателно балансирање на краткорочните притисоци со долгорочните цели за нискојаглеродна иднина.
Електричната потрошувачка достигнува невидени размери, поттикната од растот на вештачката интелигенција, електричните возила и климатизацијата, што создава растечки простор за природен гас како мостен извор. “Гасот ќе има значајна улога, а новите снабдувања со течен природен гас (LNG) ќе го олеснат притисокот врз енергетските системи”, истакнува Бирол, нагласувајќи дека флексибилноста на мрежите и системите е клучна за справување со овие динамични промени.
Обновливите извори на енергија стануваат главен двигател на промената. Во 2024 година, повеќе од 80% од новото светско производство на електрична енергија доаѓа од обновливи извори, што ја потврдува нивната растечка улога во глобалната транзиција. Сепак, развојот на обновливите извори се соочува со инфраструктурни и регионални предизвици. Додека Европа ја поддржува транзицијата преку институции и академски центри, САД се соочуваат со значајни препреки, особено во интеграцијата во електроенергетските мрежи.
Транзицијата бара амбициозни, но остварливи стратегии кои земаат предвид економската отпорност, регионалните специфики и инклузивноста. Африка, на пример, има потенцијал за индустриска употреба на гас, кој ќе овозможи развој со минимално влијание врз глобалните емисии, додека локалните потреби за енергија се значајни за индустријата, водоснабдувањето и развојот на инфраструктурата.
Безбедноста на енергетските системи зависи и од диверзификацијата. Д-р Бирол предупредува дека околу 70% од капацитетите за преработка на критични суровини се концентрирани во една држава, што создава сериозни ризици за глобалната стабилност. “Главното правило за енергетска безбедност е диверзификација, но светот се движи кон опасна зависност од мал број клучни рафинерии”, заклучува тој.
Успехот на глобалната енергетска транзиција ќе зависи од способноста на секторот да се адаптира на краткорочните предизвици, без да се изгуби од вид долгорочната цел за нискојаглеродна, одржлива и економски отпорна иднина.
Извор: EnergyConnects.com
