IEA: Светските енергетски инвестиции достигнуваат рекордни нивоа

Париз. 06 Јуни 2025 – Меѓународната агенција за енергија (IEA) го објави јубилејното десетто издание на извештајот World Energy Investment 2025, кој дава целосна слика за тековните и идните глобални енергетски инвестиции. Според IEA, и покрај нестабилната геополитичка клима и економската неизвесност, глобалните вложувања во енергијата ќе достигнат рекордни 3,3 трилиони долари во 2025 година, со доминантен удел на чистата енергија, покажува извештајот.

Оваа година, инвестициите во чисти технологии, вклучувајќи обновливи извори, нуклеарна енергија, електрични мрежи, батерии, ефикасност и електрификација, се очекува да достигнат 2,2 трилиони долари, што е двојно повеќе од средствата што ќе се вложат во нафта, природен гас и јаглен (1,1 трилион долари).

„Во енергетски свет обременет со несигурности, токму безбедноста на снабдувањето е клучниот мотиватор за зголемените вложувања,“ вели директорот на IEA, Фатих Бирол. „Иако некои инвеститори чекаат појасна слика пред да одобрат нови проекти, постојните инвестиции засега остануваат стабилни.“

Реклама

Според извештајот, Во текот на изминатата деценија, Кина станала најголемиот светски инвеститор во енергетиката, со трошоци кои двојно ги надминуваат оние на Европската Унија – и речиси ги достигнуваат заедничките инвестиции на ЕУ и САД. Кинеските вложувања опфаќаат широк спектар на технологии – од соларни и ветерни паркови, до хидроцентрали, нуклеарки, батерии и електрични возила. Денес, Кина учествува со речиси една третина од глобалните инвестиции во чиста енергија, во споредба со една четвртина во 2015 година.

Соларната енергија, особено фотонапонските (PV) системи, се етаблира како најголема поединечна ставка во глобалниот енергетски буџет, со очекувани инвестиции од 450 милијарди долари во 2025 година. Истовремено, вложувањата во батерии надминуваат 65 милијарди долари, а оние во нуклеарна енергија достигнуваат 75 милијарди долари.

Ова јасно укажува на фактот дека светот се движи кон нова ера на електрификација. Пред една деценија, фосилните горива добиваа 30% повеќе средства од електричните системи. Денес, вложувањата во електрични мрежи, производство и складирање се 50% поголеми од оние во нафта, гас и јаглен.

Сепак, според IEA, инвестициите остануваат длабоко нерамномерни. Африка, која има 20% од светската популација, добива само 2% од глобалните инвестиции во чиста енергија. Вкупните вложувања во континентот паднале за една третина во последната деценија, најмногу поради намалениот интерес за фосилни проекти и слабиот напредок во чисти технологии.

IEA повикува на значително зголемување на јавното меѓународно финансирање во земјите во развој, со цел да се активираат приватните инвеститори и да се затвори финансиската празнина.

Од друга страна, и покрај растот на инвестиции во чиста енергија, извештајот нотира и пад на капиталните вложувања во секторот нафта и тоа за 6% во 2025, што е прв ваков пад по Ковид-кризата. Причина е намалениот интерес за американската „tight oil“ индустрија. Спротивно, LNG инвестициите експлодираат, особено во САД, Катар и Канада, со очекуван невиден раст на капацитетите меѓу 2026 и 2028 година.

Извештајот ја опфаќа и еволуцијата на глобалниот енергетски капитал во последните десет години, со проширена регионална анализа, увид во изворите на финансирање, улогата на развојните институции и споредба меѓу фосилните и чистите инвестиции.

На крајот, IEA предупредува дека за светот навистина да ја обезбеди енергетската иднина, ќе биде потребно не само повеќе капитал, туку и правична глобална распределба, брза инфраструктурна реализација и политичка волја за долгорочни одлуки.

Табела: Клучни бројки од извештајот „World Energy Investment 2025“

Извор: IEA