Париз. 17 декември 2025 – Светската побарувачка за јаглен го достигна својот максимум и до крајот на деценијата најверојатно ќе започне постепено да опаѓа, поради сè посилната конкуренција од обновливите извори на енергија, природниот гас и нуклеарната енергија, се наведува во најновиот годишен пазарен извештај „Coal 2025“ на Меѓународната агенција за енергија (ИЕА).
Според извештајот, глобалната побарувачка за јаглен во 2025 година ќе порасне за 0,5% и ќе достигне рекордни 8,85 милијарди тони. Движењата на пазарот значително се разликуваат меѓу водечките економии. Во Индија, раната и интензивна монсунска сезона доведе до намалување на годишната потрошувачка, што е само трет ваков случај во последните пет децении. Во Соединетите Американски Држави, повисоките цени на природниот гас и политиките што го забавија затворањето на термоелектраните на јаглен повторно ја зголемија потрошувачката, по 15 години континуиран пад. Во Европската Унија, по две години двоцифрено намалување, побарувачката се намали само умерено, додека во Кина остана речиси непроменета во споредба со 2024 година.
До 2030 година, глобалната побарувачка за јаглен се очекува да се врати на нивото од 2023 година. Главниот двигател на овие промени е електроенергетскиот сектор, кој денес учествува со околу две третини од вкупната потрошувачка. Брзото зголемување на капацитетите од обновливи извори, стабилниот раст на нуклеарната енергија и значителното проширување на понудата на течен природен гас се очекува од 2026 година натаму да доведат до пад на производството на електрична енергија од јаглен. За разлика од тоа, побарувачката од индустријата се оценува како поотпорна.
Кина, која троши повеќе од половина од вкупниот јаглен во светот, до крајот на деценијата се очекува да забележи благ пад на побарувачката, додека државата забрзано инвестира во обновливи извори и се стреми да го достигне врвот на домашната потрошувачка на јаглен до 2030 година.
„И покрај невообичаените движења во неколку клучни пазари во 2025 година, нашите прогнози остануваат во голема мера непроменети: очекуваме светската побарувачка за јаглен да стагнира, а потоа постепено да опаѓа до 2030 година“, изјави директорот за енергетски пазари и безбедност при ИЕА, Кеисуке Садамори, посочувајќи дека најголемите неизвесности и натаму доаѓаат од Кина.
Најголемиот апсолутен раст на потрошувачката до 2030 година се очекува во Индија, каде што побарувачката ќе расте со просечна стапка од околу 3% годишно, што значи зголемување од повеќе од 200 милиони тони. Најбрз раст се прогнозира во Југоисточна Азија, со повеќе од 4% годишно.
Извештајот предупредува дека побрз од очекуваниот раст на потрошувачката на електрична енергија во Кина, побавна интеграција на обновливите извори или зголемени инвестиции во технологии поврзани со јагленот би можеле да ја зголемат глобалната побарувачка над проекциите. Во исто време, се очекува намалување на светската трговија со јаглен поради падот на кинескиот увоз, додека металуршкиот јаглен има поповолни изгледи, пред сè поради растот на челичната индустрија во Индија.
Во услови на слаба побарувачка, високи залихи и пониски цени, ИЕА прогнозира пад на производството на јаглен во повеќето големи земји производители до 2030 година. Исклучок е Индија, каде што производството се очекува да расте, со цел намалување на зависноста од увоз.
Извор: IEA.org
