Лондон. 8 ноември 2025 – Светот се приближува до историски пресврт во енергетската транзиција, односно тројно зголемување на обновливите извори на енергија до 2030 година, покажува најновиот извештај на независниот истражувачки центар Ембер, објавен на 6 ноември 2025 година. Според документот, 2025 година ќе биде уште една рекордна година во развојот на чистата енергија, со очекувани 793 гигавати (GW) новоинсталирани обновливи капацитети, што претставува раст од 11% во однос на минатата година.
Главен двигател на овој пораст е соларната енергија, чии инсталации растат со 9%, додека ветерната енергија забележува раст од 21%. Според Ембер, дури две третини од сите нови соларни и ветерни капацитети во 2025 година ќе бидат изградени во Кина, што ја потврдува нејзината водечка улога во глобалната енергетска транзиција.
„Количината на соларни постројки што се градат оваа година е навистина неверојатна. Сега знаеме дека можеме да градиме обновливи извори со огромна брзина. Следниот чекор е да го задржиме тој ритам и да го забрзаме растот на ветерната и хидроенергијата,“ изјави Катје Алтиери, главен аналитичар во Ембер.
Извештајот потсетува дека на климатската конференција COP28 во 2023 година, 133 држави се обврзаа да ја тројно зголемат глобалната инсталирана моќност на обновливи извори до најмалку 11 теравати (TW) до 2030 година, што е клучен услов за одржување на глобалното затоплување под 1,5°C. Анализата покажува дека светот моментално се движи побрзо од планираното, со просечен годишен раст од 29% во периодот 2023–2025, додека потребниот раст за да се постигне тројното зголемување изнесува 21% годишно. Тоа значи дека во наредниот петгодишен период ќе биде доволен раст од само 12% годишно за да се исполни глобалната цел, но Ембер предупредува дека тоа не е загарантирано без стабилни политики и континуирана поддршка.
И покрај рекордниот раст на пазарот, извештајот укажува на загрижувачки недостаток на политичка амбиција. Националните цели за обновливи извори пораснале за само 8% од COP28 наваму, што значи дека земјите во моментов планираат само двојно, а не тројно зголемување на капацитетите до 2030 година. Најголемиот придонес доаѓа од новите цели на Кина, која ја зголеми својата проекција за 2030 година за 779 GW, додека во САД очекуваните резултати се намалени за речиси 200 GW поради политичките промени и укинувањето на дел од стимулативните мерки за чиста енергија.
Според Ембер, соларната енергија е единствената технологија што моментално се движи според планот за тројно зголемување, додека ветерната и хидроенергијата заостануваат, создавајќи поголем јаз во реалното производство на електрична енергија. Иако недостигот во вкупниот капацитет се проценува на 15%, недостигот во произведена енергија е двојно поголем, 28%, бидејќи ветерната и хидроенергијата произведуваат повеќе електрична енергија по единица капацитет отколку соларната.
Извештајот заклучува дека тројното зголемување на обновливите извори е достижно, но само доколку владите ја зголемат амбицијата и обезбедат јасни, долгорочни политики кои ќе го поттикнат вложувањето во електромрежи, складирање и флексибилни системи. Без тоа, ризикот од застој и енергетски дисбаланси останува висок.
„Патот до тројно зголемување е на дофат, но мора да се поддржи со конкретна акција. Брзината веќе ја постигнавме, сега е време за конзистентност,“ се наведува во заклучокот на Ембер.
Извор: Ember-energy.org
