Ротердам. 16 октомври 2025 – Холандија, една од технолошки најразвиените и најеколошки ориентирани земји во Европа, се соочува со неочекуван енергетски предизвик: нејзината електрична мрежа не може да го издржи темпото на енергетската транзиција.
По години на интензивно вложување во сончева и ветерна енергија, земјата се наоѓа пред преоптоварување на електричната мрежа, состојба позната како конгестија на мрежата, во која побарувачката и понудата на електрична енергија ги надминуваат капацитетите на постојната инфраструктура.
Во државната информативна кампања „Flip the Switch“, актерка ги предупредува гледачите дека кога сите користат струја во исто време, обично меѓу 16 и 21 часот, тогаш доаѓа до преоптоварување и можни дефекти. „Користете што е можно помалку струја во тие часови“, апелира таа.
Брза транзиција, бавна мрежа
Холандија е меѓу европските лидери во обновливата енергија. Повеќе од една третина од домаќинствата имаат поставено соларни панели, а државата има најголем број на полначи за електрични возила по жител во Европа. До 2030 година, офшор ветерните паркови треба да станат главен извор на електрична енергија во земјата.
Но зад еколошкиот успех се крие сериозен технички проблем. „Нашата мрежа е создадена во време кога имавме само неколку големи, претежно гасни централи,“ објаснува Кејс-Јан Рамеау, извршен директор на енергетската компанија Eneco, која денес произведува 70% од својата електрична енергија од ветер и сонце.
„Големите далноводи беа поставени близу тие централи, а линиите кон домаќинствата беа помали. Денес, со илјадници соларни панели и ветерници низ целата земја, електричната енергија се влева во мрежата од места каде што инфраструктурата е слаба.“
Малите линии едноставно не можат да го издржат товарот на новата зелена енергија.
Последици за економијата
Проблемот веќе има конкретни економски последици. Илјадници компании и домаќинства се на листи на чекање за приклучување или зголемување на капацитетот на својата електрична врска.
Според државниот оператор на мрежата Tennet, околу 8.000 компании моментално чекаат дозвола да предаваат енергија во мрежата, додека 12.000 други чекаат одобрение за повисока потрошувачка.
Недостатокот на капацитет не го забавува само индустрискиот раст, туку и градежниот сектор. „Дури и изградбата на нови населби станува проблематична бидејќи нема доволно капацитет за приклучување,“ предупредува Рамеау.
Енергетската конгестија, според извештај на Boston Consulting Group од 2024 година, ја чини холандската економија до 35 милијарди евра годишно.
„Премалку инвестиции, предоцна“
Експертите велат дека кризата е резултат на недоволни инвестиции во електричната инфраструктура. „Холандија има вистинска мрежна криза затоа што не вложуваше доволно во дистрибутивните и преносните системи,“ вели професорот Демиен Ернст од Универзитетот во Лиеж. „Ќе бидат потребни години и милијарди за да се надминат тесните грла во системот.“
Tennet најавува инвестиција од 200 милијарди евра до 2050 година за зајакнување на мрежата и поставување над 100.000 километри нови кабли. Но проектите се бавни: осум од десет години се губат на дозволи и административни процедури, а само последните две се резервирани за градежни работи.
Владин одговор
Министерството за климатска политика и зелен раст признава дека брзиот раст на потрошувачката бил „колективно потценет“. Во соопштение, министерството наведува дека подготвува Национален акциски план против конгестија, со цел забрзување на дозволите за проширување на мрежата и подобра распределба на постојните ресурси.
Дел од решенијата вклучуваат намалување на финансиските поттикнувања за продажба на вишок сончева енергија во мрежата, па дури и воведување на симболични трошоци за оние што ја враќаат струјата назад.
Во меѓувреме, властите апелираат до граѓаните да ја користат електричната енергија поефикасно и да избегнуваат пикови во потрошувачката. „Завртете го прекинувачот“, пораката од кампањата, сè повеќе станува симбол на една земја што мора да научи да ја стабилизира сопствената енергетска револуција.
Извор: BBC.com
