Париз. 25 јули 2025 – Светската побарувачка за јаглен во 2025 година најверојатно ќе остане блиску до рекордното ниво достигнато во 2024 година, покажува најновиот извештај на Меѓународната агенција за енергија (IEA). Иако првата половина од годината донесе спротивставени трендови во различни региони, вкупната глобална слика останува стабилна, со мала веројатност за значителен пад ниту оваа, ниту следната година.
Според Полугодишниот извештај за јагленот, глобалната употреба на јаглен во 2024 година пораснала за 1,5% и достигнала околу 8,8 милијарди тони, што е ново историско ниво. Најголемиот придонес за растот доаѓа од Кина, Индија, Индонезија и други економии во развој, каде што јагленот останува основа на енергетската сигурност. Овој пораст успеал да ги надомести падовите во напредните економии како Европа, Северна Америка и Североисточна Азија, каде што постепено се намалува индустриската и енергетската зависност од фосилните горива.
Сепак, во првата половина на 2025 година, некои од овие трендови се промениле. Побарувачката за јаглен во Кина и Индија се намалила поради побавен раст на потрошувачката на електрична енергија и зголемено производство од обновливи извори. За разлика од тоа, САД забележале раст од околу 10%, предизвикан од зголемена побарувачка за струја и високи цени на природниот гас, што повторно го направиле јагленот поатрактивен за електроенергетскиот сектор. Во Европската Унија, вкупната потрошувачка останала речиси непроменета, со индустриски пад што бил компензиран со повисока употреба за производство на електрична енергија.
И покрај ваквите краткорочни регионални осцилации, IEA нагласува дека структурните двигатели на светската побарувачка остануваат речиси непроменети. Според проекциите, во текот на целата 2025 година, потрошувачката на јаглен ќе порасне благо, а во 2026 година се очекува маргинален пад, со што вкупната употреба ќе се врати на ниво малку под она од 2024. Побарувачката во Кина ќе се намали за помалку од 1%, во САД ќе порасне за околу 7%, додека во ЕУ ќе се намали за речиси 2%.
„Иако гледаме различни движења меѓу регионите во првата половина од 2025, тие не ја менуваат пошироката траекторија. Потрошувачката на јаглен ќе остане стабилна“, изјави Кеисуке Садамори, директор за енергетски пазари и безбедност при IEA. Тој посочи дека Кина, која користи 30% повеќе јаглен отколку остатокот од светот заедно, и понатаму ќе има клучна улога во обликувањето на глобалните трендови, особено со оглед на нејзината индустриска зависност од јаглен во сектори како што се челикот и хемијата.
Во исто време, производството на јаглен во 2025 година се очекува да достигне нов рекорд, благодарение на зголемениот ископ во Кина и Индија. Но, таквиот пораст не се одразува и во трговијата. За првпат од пандемијата во 2020 година, глобалната трговија со јаглен ќе се намали, и тоа е тренд што ќе продолжи и во 2026 година, што би бил првиот последователен двегодишен пад на трговските обеми во 21. век. Причината се високите нивоа на залихи и ниските цени, кои вршат притисок врз пазарот и економската издржливост на производителите. Индонезија ќе има најголем пад на производство по обем, а руските извозници ќе се соочат со најголеми економски предизвици поради неповолни пазарни услови.
Со цените на јагленот кои се вратени на нивото од почетокот на 2021 година, јасно е дека пазарот влегува во нова фаза на нестабилна рамнотежа, каде што глобалната потрошувачка останува висока, но исплатливоста на производството се доведува во прашање.
Извор: ИЕА
