Биогасите имаат значајна улога во преминот кон чиста енергија. За разлика од природниот гас, кој е фосилно гориво што ЕУ во најголем дел го увезува, биогасите се произведуваат локално. Тие се дел од решението за намалување на зависноста на ЕУ од руски фосилни горива, особено во контекст на војната во Украина.
Европската Унија има план значително да го зголеми производството на биогас и биометан. Во 2023 година, 6% од природниот гас во ЕУ беше заменет со 16 милиони тони нафтен еквивалент биогас.
И покрај нивните придобивки за климата и енергетската безбедност, биогасот и биометанот сè уште се обвиени со заблуди и неточни сфаќања. Еве пет работи што вреди да ги знаете:
1. Производството на биогас е безбедно
Биогасот и биометанот се создаваат со помош на бактерии кои живеат без кислород, процес наречен анаеробна ферментација. Кога се спроведува под безбедни и контролирани услови, овој процес не претставува ризик за човечкото здравје.
Анаеробната ферментација постои во природата милијарди години, во мочуришта, езера и дури во желудниците на животните. Бактериите природно ја разградуваат органската материја, ослободувајќи биогас во процесот.
Научниците успеале да го пресоздадат овој природен процес во контролирана околина, со внимателна регулација на температурата, смесата на суровини и времето на ферментација. Производните постројки за биогас се цврсти, добро заштитени објекти кои обезбедуваат сигурност и целосна изолација од кислород.
Освен тоа, биогасните системи помагаат во уништување на штетни микроорганизми и патогени во органскиот отпад и ѓубривото. Според Европската агенција за безбедност на храната, стандардната обработка во биогас постројките уништува повеќето топлински чувствителни бактерии, вируси и паразити – со што се подобрува хигиената и безбедноста во споредба со свежо, необработено ѓубриво.
2. Биогасните постројки можат да им користат на локалните заедници
Современите биогас постројки, со соодветен дизајн и управување, можат да бидат „добар сосед“.
Добро спроведените проекти го подобруваат животната средина, локалната економија и квалитетот на животот. Во регионот на заливот Кеуге во Данска, на пример, производството на биогас од свинско ѓубриво, пулпа и алги помогнало да се исчисти водата во заливот со намалување на вишокот хранливи материи. Резултатот: почисти води, обновени рекреативни зони, зголемена вредност на имотите и подобра средина за живеење.
Непријатности како мирис, бучава или испарувања од метан и амонијак можат ефикасно да се контролираат со современи технологии – на пример, со покривање на складиштата за суровини или со филтрирање на воздухот. Всушност, обработката на ѓубриво во затворен систем го намалува мирисот и емисиите што инаку би се ослободиле во атмосферата, а истовремено спречува загадување на подземните води.
3. Биогасот и биометанот имаат големи климатски придобивки
Органскиот отпад, ѓубривото и депониите ослободуваат метан, гас кој е 28 пати посилен од јаглерод диоксидот во создавање на ефект на стаклена градина. Биогас постројките го собираат и користат овој метан, наместо тој да „бега“ во атмосферата.
Со тоа тие играат клучна улога во постигнувањето на климатските и енергетските цели на ЕУ, нудејќи обновлива и почиста алтернатива на фосилните горива. Остатоците од анаеробната ферментација можат да се користат како биоѓубриво, што ја збогатува почвата.
Биогасот се користи за греење домови, готвење, производство на електрична енергија, па дури и како гориво за возила и бродови. На тој начин придонесува за декарбонизација на секторите што е тешко да се електрифицираат, како индустријата и транспортот, и ја поддржува кружната економија.
Во одредени случаи, производството на биогас дури може да има негативни емисии, кога се користат отпад од храна, отпадни води или ѓубриво, бидејќи метанот и CO₂ се фаќаат и не се испуштаат во атмосферата.
4. Биогасот е извор на драгоцени хранливи материи
Производството на биогас и биометан создава корисни и одржливи нуспроизводи, дигестат, биоген CO₂ и биоџар.
Дигестатот е органски остаток богат со хранливи материи како фосфор, азот и калиум. Наместо да се увезуваат хемиски ѓубрива, овој материјал може да се користи за подобрување на земјиштето и за производство на биоѓубрива, што е подобро за природата и ја поттикнува одржливата земјоделска практика.
Биогениот CO₂, прочистен јаглерод диоксид добиен при прочистување на биометанот – може да се користи во стакленици, во прехранбената и хемиската индустрија или за третман на вода.
Биоџарот (biochar) ја подобрува структурата на почвата и долгорочно врзува јаглерод во земјата, што придонесува за отстранување на CO₂ од атмосферата.
5. Производството на биогас зајакнува безбедна и стабилна енергетска иднина
Биометанот е локално произведен, сигурен и почист енергетски извор, кој воедно е и поекономичен од фосилните горива.
Европа располага со напредни технологии за производство на биогас и биометан, со кои создава нови работни места, го поттикнува технолошкиот развој и ја намалува зависноста од увоз.
За разлика од обновливите извори кои зависат од временски услови, биометанот обезбедува стабилно, континуирано и флексибилно снабдување со енергија, што помага во балансирање на електричната мрежа.
Биометанот може директно да ја замени употребата на фосилен гас во различни индустрии, дури и како основна суровина во хемиското производство.
Заклучок
Биогасот и биометанот се сè повеќе препознаени како клучен дел од енергетската транзиција. Овие обновливи, домашно произведени гасови помагаат да се намалат емисиите, да се зајакне енергетската независност и да се создаде поодржлива и кружна економија – особено во секторите што се најтешки за декарбонизација.
Кога се произведуваат според високи еколошки и безбедносни стандарди, биогасните постројки се безбедни и носат бројни општествени придобивки – подобро управување со отпад, помали емисии и вредни нуспроизводи за земјоделството и индустријата.
Иако биогасот и биометанот не се единствено решение за целосна декарбонизација, тие нудат флексибилен и скалабилен придонес кон климатските и енергетските цели на ЕУ. Со поддршка од соодветни политики и иновации, тие можат да имаат клучна улога во градењето на поотпорен и одржлив енергетски систем.
Извор: Европска комисија
