Варшава. 18 септември 2025 – Полска ја засили дипломатската офанзива за целосно ослободување на Европската унија од руските енергенси, барајќи од земјите-членки до крајот на 2026 година да прекинат со купување сурова нафта од Москва.
Министерот за енергетика Милош Мотика во средата испрати писмо до европските колеги во кое ги повика на „заедничка и решителна акција“ за брзо напуштање на зависноста од руски енергенси. „Потребно е да поставиме јасен временски хоризонт и да покажеме единство. Само така ќе ги намалиме политичките и стратешките ризици кои ги носи рускиот нафтен извоз,“ истакна Мотика, потсетувајќи и на неодамнешниот случај кога руски дрон навлезе на полска територија.
Европската унија веќе усвои санкции за најголемиот дел од руската нафта, но дозволи исклучоци за Унгарија и Словачка, кои преку нафтоводот „Дружба“ сè уште се снабдуваат директно од Русија. Двете земји се повикуваат на економски причини, тврдејќи дека алтернативните извори се значително поскапи и зависат од транзитни капацитети преку Хрватска или Полска.
Словачката министерка за економија Дениса Сакова оваа недела порача дека Братислава е подготвена за диверзификација, но бара гаранции од Европската комисија за сигурноста на снабдувањето. „Не сакаме да ја доведеме во ризик словачката индустрија и економија. Мораме да имаме пристап до преносни капацитети и алтернативни рути,“ рече таа, додавајќи дека истата состојба важи и за нафтата и за гасот.
Претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лејен во вторникот најави дека ќе предложи забрзување на планот за укинување на рускиот фосилен увоз, кој првично требаше да заврши на 1 јануари 2028 година.
Полска, пак, се позиционира како клучна транзитна точка за американски течен природен гас кон Европа. Заменик-министерот за енергетска безбедност Војчех Врохна изјави дека новите испораки од САД, преку полската инфраструктура, би можеле да помогнат во елиминацијата на руските гасни количини. „Соработката со Вашингтон веќе дава резултати. Полска е подготвена да ја игра водечката улога во обезбедување сигурна енергетска алтернатива за регионот,“ истакна Врохна.
Државната компанија „Орлен“ од пролетва започна со испорака на американски гас кон Украина за зајакнување на тамошните резерви пред зимата. Сепак, Словачка сè уште не ја искористила гасната врска со Полска за да се пренасочи кон алтернативни извори и останува силно зависна од рускиот увоз.
Со предлогот на Полска, дебатата за европската енергетска независност повторно се отвора, при што судирот меѓу геополитичките приоритети и економските интереси на одредени членки останува главна пречка на патот кон целосно ослободување од руската нафта и гас.
Извор: Ројтерс
