Скопје. 16 јуни 2025 – Македонија прави значајни чекори кон декарбонизација и зелена транзиција, истакна Бјорн Габриел, претставникот на Европската инвестициска банка (ЕИБ) во Македонија во интервју дадено за МИА на 15 јуни 2025 година. Земјата е прва во Западен Балкан што во 2022 година усвои Национален план за енергија и клима (НПЕК), со цел до 2030 година да ја зголеми обновливата енергија на 38% од финалната потрошувачка и да ги намали емисиите на стакленички гасови за 82% во споредба со 1990 година.
„Македонија има втор најголем потенцијал за сончева енергија во регионот, но во 2023 година само 2,5% од електричната енергија доаѓаше од сонце и ветер“, изјави Бјорн Габриел. Иако хидроенергијата сочинува 25%, фосилните горива сè уште доминираат со 70% од енергетскиот микс. Новиот Закон за енергетика од мај 2025, усогласен со ЕУ, воведува реформи за забрзување на инвестициите во обновливи извори, поедноставување на одобренијата и проширување на енергетското складирање.
ЕИБ, како клучен финансиски партнер, досега инвестирала над 1,6 милијарди евра во земјата, од кои 650 милиони поддржале 2.500 компании и 140.000 работни места. Зелената кредитна линија од 100 милиони евра овозможи заштеда на енергија до 70% кај македонските фирми, додека проекти за вода и отпадни води ја зајакнаа еколошката инфраструктура. 
Габриел посочи дека во иднина, ЕИБ планира нови иницијативи, вклучително Инструмент за иновации и зелена трансформација со 170 милиони евра кредити и 17 милиони грантови за Западен Балкан. Ова ќе поддржи иновации во декарбонизација, циркуларна економија и одржливо земјоделство. За да се справи со климатските предизвици, како суши и поплави, земјата треба да инвестира во отпорна инфраструктура и паметни мрежи.
Во споредба со ЕУ, каде 48% од електричната енергија доаѓа од обновливи извори, Македонија сепак заостанува, но со реформи во регулативите, преквалификација на работната сила и поддршка од ЕИБ, може да го забрза напредокот. Претстојниот Механизам за јаглеродни граници на ЕУ (CBAM) од 2026 година дополнително ќе ја поттикне индустриската трансформација, особено во секторите за челик и алуминиум.
„Со континуирана соработка и нови алатки, како Водичот за декарбонизација, ќе ги поддржиме македонските бизниси да се усогласат со ЕУ-стандардите“, заклучи Габриел.
Извор: МИА
