Додека европските возачи масовно патуваат низ континентот ова лето, ги пречекуваат сосема различни сцени на бензинските пумпи. Во август 2025 година, цената на бензинот (Еуро‑95) драстично се разликува од земја до земја: Данска е најскапа, додека Бугарија останува најевтина. Разликата надминува 70 евро центи по литар — одраз не само на пазарните услови, туку и на даночната политика, енергетските стратегии и економската реалност.
Во Данска, цената достигнува 1,98 € по литар, највисока во ЕУ за овој месец. Зад неа се Холандија (1,91 €), Грција (1,75 €) и Германија (1,73 €) — земји познати по високи еколошки даноци и силна климатска агенда. Од друга страна, Бугарија (1,23 €), Малта (1,34 €), Кипар (1,36 €) и Полска (1,38 €) нудат значително поевтино гориво.
Но што ја предизвикува оваа огромна разлика? Иако глобалната цена на суровата нафта (околу 67–70 $ за барел) има одредено влијание, најголемата улога ја играат локалните даноци. Во Данска, давачките (вклучувајќи карбонски такси и ДДВ) претставуваат над 65% од крајната цена. Наспроти тоа, во Бугарија даночниот товар е значително понизок.
Покрај тоа, цените се обликувани и од трошоците за транспорт и дистрибуција, валутните курсеви, инфраструктурата, побарувачката, и во некои случаи, државните субвенции или ограничувања.
Во продолжение е прикажана табела со просечните цени на бензинот во земјите на ЕУ за август 2025, со објаснување што ја определува цената во секоја земја:
| Држава | Цена (€/л) | Главен фактор кој ја одредува цената |
|---|---|---|
| Данска | 1,98 | Високи даноци, еколошки давачки |
| Холандија | 1,91 | Високи акцизи, климатски политики |
| Грција | 1,75 | Фискален товар, увозна зависност |
| Германија | 1,73 | Еколошки данок, ДДВ и акцизи |
| Ирска | 1,72 | Високи даноци и транспортни трошоци |
| Италија | 1,71 | Комбинирани давачки и регионални разлики |
| Португалија | 1,70 | Увозно зависна, високи такси |
| Франција | 1,69 | Карбонски данок, инфраструктура |
| Финска | 1,62 | Даночна политика, долг транспорт |
| Естонија | 1,60 | Помал пазар, високи фиксирани трошоци |
| Белгија | 1,54 | Стабилна но висока даночна структура |
| Австрија | 1,53 | Умерени даноци, но високи логистички трошоци |
| Шпанија | 1,49 | Умерени давачки, голема побарувачка |
| Унгарија | 1,48 | Регулаторна контрола и даноци |
| Хрватска | 1,47 | Туристичка сезона и побарувачка |
| Словенија | 1,44 | Умерени давачки, пазарна стабилност |
| Чешка | 1,41 | Економски баланс, ниски транспортни трошоци |
| Романија | 1,38 | Државна политика за ниски цени |
| Полска | 1,38 | Валутен курс и субвенции |
| Кипар | 1,36 | Географска изолираност, но ниски такси |
| Малта | 1,34 | Субвенционирана цена |
| Бугарија | 1,23 | Најниски даноци, државна поддршка |
Овие разлики не се само резултат на пазарната логика — тие се одраз на национални приоритети и стратегии. Западна и Северна Европа, генерално побогати региони, го користат горивото како алатка за финансирање на еколошките политики и стимулирање на електрични возила. Источна и Јужна Европа, со помали буџети и поранливи домаќинства, се фокусираат на достапноста и социјалната стабилност.
Додека ЕУ продолжува со својата енергетска транзиција преку стратегиите Green Deal 2050 и REPowerEU, овие разлики ќе продолжат да се продлабочуваат или евентуално ќе се урамнотежат преку заедничка фискална политика и технолошка трансформација.
За сега, едно е јасно: во која земја возите во Европа, директно влијае на тоа колку ќе платите за секој литар бензин — понекогаш и до 75 центи разлика.
Енергетика 24
