Балканот станува сè поактивна сцена за големи енергетски инвестиции, со кои земјите од регионот ја зацврстуваат својата енергетска независност и го забрзуваат преминот кон обновливи извори. Во последните денови од август беа објавени повеќе капитални проекти што значително ќе го променат енергетскиот пејзаж на соседството.
На почетокот на неделава, бугарската влада донесе одлука за зголемување на капиталот на државниот „Бугарски енергетски холдинг“ за 1,5 милијарди лева, односно околу 767 милиони евра. Средствата ќе бидат наменети за модернизација на хидроелектраните Чаира, Батак и Доспат, изградба на два нови блока во нуклеарната централа „Козлодуј“, како и реконструкција на гасоводната и електропреносната мрежа во земјата. За дел од нуклеарните проекти е обезбедено и финансиско учество на американската „Ситигруп“, што укажува на меѓународна поддршка за бугарските енергетски амбиции.
Истовремено, на 28 август, германската компанија E.ON Hrvatska најави изградба на соларна електрана од 250 kWp во Копривница за производителот на амбалажа „Балтазар“. Се очекува системот да обезбедува околу 265.000 kWh електрична енергија годишно, што ќе значи значителни финансиски заштеди за компанијата и ќе придонесе кон поодржливо производство.
Во ист период, турската Fortis Energy потврди дека нејзиниот проект „Горњак“ во источна Србија, со моќност од 194 MW, ќе биде подготвен за градба во првиот квартал од 2027 година, а во работа ќе биде пуштен до крајот на 2029 година. Ветерниот парк ќе вклучува 27 турбини и ќе произведува повеќе од 520 GWh енергија годишно, што го прави еден од најголемите во Југоисточна Европа.
Црна Гора, пак, веќе го реализира проширувањето на својот водечки проект во обновливата енергија. Државниот оператор EPCG и Европската банка за обнова и развој неодамна потпишаа дополнителен заем од 25 милиони евра за изградба на три нови турбини во ветропаркот „Гвозд“, со што неговата инсталирана моќност ќе достигне 75,6 MW. Годишното производство ќе надмине 210 GWh, доволно за снабдување на повеќе од 35.000 домаќинства, а емисиите на јаглерод диоксид ќе се намалат за речиси 137.000 тони. Овој чекор доаѓа по претходниот аранжман од 82 милиони евра постигнат во јуни 2023 година, кој ја финансираше изградбата на првата фаза од ветропаркот и неговата приклучна мрежа – најголемата директна инвестиција на ЕБОР во црногорската енергетика до тој момент.
Иако проектите се различни по обем, пристап и модел на финансирање – со државна интервенција во Бугарија, корпоративни вложувања во Хрватска, странски инвеститор во Србија и меѓународна поддршка во Црна Гора – заедничката цел е јасна: поголема енергетска безбедност, диверзификација на изворите и забрзување на транзицијата кон чиста енергија. Балканот со тоа се позиционира не само како регион што ја обезбедува сопствената потрошувачка, туку и како потенцијален извозник на електрична енергија кон Европа.
Енергетика 24
