Атина. 28 јули 2025 – Во својата најнова месечна анализа (број 440), Институтот за енергија за Југоисточна Европа (IENE) фокусот го става на улогата на батериското складирање во подобрување на стабилноста, сигурноста и ефикасноста на електричните мрежи во Европа и особено во регионот на Југоисточна Европа (ЈИЕ). Објавена во јули 2025 година, анализата ја разгледува моменталната состојба на електричните мрежи, напредокот во интеграцијата на обновливи извори, како и предизвиците и потенцијалот што ги носи технологијата за складирање енергија
Во Европа, преминот од централизирани, фосилни енергетски системи кон обновливи извори бара нов пристап кон мрежната инфраструктура. Постарите електрични мрежи сè потешко се справуваат со променливата и непредвидлива природа на сончевата и ветерната енергија. Како решение, IENE ја истакнува сè позначајната улога на батериското складирање, кое овозможува балансирање на енергијата во реално време, намалување на пиковите во потрошувачка и зголемување на доверливоста на системот.
Анализата посочува дека модернизацијата на електромрежите и имплементацијата на паметни технологии стануваат клучни предуслови за обезбедување енергетска сигурност, особено по кризата предизвикана од војната во Украина. Во тој контекст, според податоците презентирани во документот, за да ги исполни климатските цели, Европа ќе мора да ги зголеми своите електромрежи за над 20% до 2030 година, што бара зголемување на годишните инвестиции од сегашните 300 милијарди американски долари на 600 милијарди долари.
Во ЈИЕ, моменталниот инсталиран капацитет на батериско складирање се проценува на само 0,3–0,5 GW, што претставува минимален дел од вкупниот капацитет во ЕУ. Сепак, прогнозите се оптимистички, а се очекува до 2027 година овој капацитет да достигне 3–5 GW.
Еве неколку клучни национални примери:
- Грција: Одобрила поддршка за до 900 MW батериски системи преку јавни тендери, со кофинансирање од Фондот за закрепнување и отпорност на ЕУ. Првите две батериски електрани (Melitis 1 – 48 MW и Ptolemaida 4 – 50 MW) се веќе во изградба, со планирани 4,3 GW до 2030.
- Романија: Владата има цел од 1.200 MW батериски капацитет до 2030, со можност за 2.000 MW до 2035. До средината на 2025, инсталирани се само 50–80 MW, претежно демонстративни проекти, но поголеми системи (50–200 MW) се во развој.
- Бугарија: Батериското складирање е сè уште во рана фаза, но новите регулаторни реформи од 2024 година отвораат пат за раст. Проекти од 20–30 MW се во фаза на пред-пуштање во употреба (стр. 8–9).
- Македонија и Србија: Сè уште немаат значајни оперативни системи, но се очекува да добијат поддршка преку прекугранични иницијативи и ЕУ-фондови.
Анализата нагласува дека батериите не само што овозможуваат складирање и користење на енергија по потреба, туку и:
- ја намалуваат потребата од нови скапи далекуводи и подстаници,
- овозможуваат флексибилност при вклучување на соларни и ветерни извори,
- обезбедуваат резервна енергија за критична инфраструктура при прекини или екстремни временски услови,
- создаваат пазарни можности – складирање при ниски цени и продажба при високи.
Анализата на IENE испраќа јасна порака: батериското складирање е повеќе од технолошки тренд – тоа е неопходен предуслов за модерна, стабилна и зелена енергетска иднина. За ЈИЕ, овој момент е одлучувачки бидејќи со вистински стратегии и инвестиции, регионот може да го претвори својот енергетски предизвик во европска шанса.
Извор: Iene.eu
