Euronews: Кој извезува, а кој увезува најмногу струја во Европа?

Енергијата е клучна за секојдневниот живот и економскиот развој, а по руската инвазија врз Украина, прашањата за енергетска безбедност и достапност станаа приоритет во Европа. Анализата на Euronews открива кои земји на континентот се нето-увозници, а кои нето-извозници на електрична енергија.

Според податоците на Eurostat за 2024 година, од 35 европски земји, 13 биле нето-извозници, 21 нето-увозници, а само Кипар не пријавил увоз на електрична енергија. Во просек, земјите од Европската унија извезуваат повеќе електрична енергија отколку што увезуваат, со стапка од -0,5% во однос на вкупната потрошувачка.

Најголеми извозници: Шведска и Франција

Шведска е најголем извозник на електрична енергија со стапка од -27%, а веднаш зад неа е Франција со -22%. Силни извозници се и Словенија (-19%), Норвешка (-14%), Словачка (-13%), Чешка (-12%) и Австрија (-10%).
Меѓу четирите најголеми економии на ЕУ, Франција и Шпанија извезуваат повеќе електрична енергија отколку што увезуваат, додека Германија (6%) и Италија (18%) се зависни од увоз.

Експертите посочуваат дека земјите-извознички имаат развиено хидроцентрали или нуклеарни капацитети, додека увозничките се потпираат на променливи извори како ветер и сонце, што создава потреба од увоз во периоди без производство.

Годишни флуктуации и енергетски микс

Податоците покажуваат значителни годишни промени. Грција, на пример, од нето-увозник во 2023 година (10%) стана нето-извозник во 2024 година (-0,6%). Од друга страна, Хрватска го зголеми нето-увозот од 10% на 26%.

Македонија, пак, бележи пораст на зависноста од увоз — од 2,3% во 2023 година на 14% во 2024 година, што укажува на зголемена потреба за увозна струја поради зголемената потрошувачка.

Според аналитичарите, овие колебања зависат од комбинацијата на извори на енергија и цената на гасот, кој често го одредува пазарниот трошок на струјата.

Германија, која две децении беше извозник, стана нето-увозник во 2023 и 2024 година. Според Рина Бохле Целер од Agora Energiewende, тоа се должи на зголемените цени на јаглерод, затворањето на три нуклеарни централи и растот на евтините обновливи извори во соседните земји.

Најголеми увозници и извозници по количина

Во апсолутни бројки, Италија е најголем увозник со 51.000 GWh, следена од Германија со 26.269 GWh. На спротивната страна, Франција е најголем извозник со 89.851 GWh, пред Шведска со 33.435 GWh.

Франција, според Agora Energiewende, во 2024 година станала најголем извозник на електрична енергија во светот, со рекордни 90 TWh, повеќе од годишната потрошувачка на Белгија. Овој раст е поттикнат од зајакнатото нуклеарно производство и 10% поголем удел на обновливи извори.

Взаемна корист од трговијата со струја

Крстосната трговија со електрична енергија игра клучна улога во европскиот енергетски систем, овозможува пониски цени и поголема сигурност на снабдувањето. Таа, исто така, овозможува подобра интеграција на обновливите извори и намалување на емисиите.

„На пример, кога сончевото производство во Германија опаѓа навечер, ветерните паркови во Данска ја надополнуваат понудата,“ објаснува Целер.

Европа така покажува дека со заеднички пристап може да обезбеди постабилен, поевтин и позелен енергетски систем.

Нето увоз на електрична енергија
(како процент од електричната енергија достапна за крајна потрошувачка)

Објаснување:

• Позитивни вредности = нето увоз (увезува повеќе струва отколку што извезува)
• Негативни вредности = нето извоз (извезува повеќе струва отколку што увезува)

Извор: EuroNews.com