Подгорица. 13 март 2025 – Црна Гора направи значаен исчекор во модернизацијата на својот енергетски сектор со усвојувањето на новиот Закон за енергетика на 13 март 2025 година. Овој закон, кој беше донесен од страна на црногорскиот парламент, воведува клучни промени насочени кон усогласување со европските регулативи, промовирање на обновливите извори на енергија и зајакнување на енергетската независност на земјата. Според Министерството за енергетика и рударство, новата правна рамка ќе обезбеди основа за одржлив развој, подобра заштита на животната средина и поголема конкурентност на енергетскиот пазар.
Новиот Закон за енергетика воведува неколку значајни иновации кои ќе го трансформираат начинот на кој Црна Гора управува со своите енергетски ресурси. Една од главните промени е дефинирањето на нови учесници на пазарот, како што се агрегаторите и операторите на системи за складирање енергија. Овие субјекти ќе имаат јасно утврдени права и обврски, со цел да се овозможи поголема флексибилност и ефикасност во дистрибуцијата и користењето на електричната енергија.
Покрај тоа, законот предвидува и олеснување на процесот за приклучување на нови производни капацитети на мрежата, особено оние кои користат обновливи извори како сонце и ветер. Ова е особено важно за Црна Гора, земја со значителен потенцијал за производство на зелена енергија, благодарение на својата географска положба и природни ресурси. Со овие мерки, државата цели да ја намали зависноста од фосилни горива и да ги исполни обврските преземени во рамките на Енергетската заедница и Парискиот договор.
Еден од фокусите на новиот закон е поддршката за енергетската транзиција преку стимулирање на инвестициите во обновливи извори на енергија. Министерот за енергетика и рударство, Саша Мујовиќ, истакна дека законот создава поволна рамка за развој на соларни и ветерници, како и за воведување на системи за складирање енергија, кои се клучни за стабилноста на мрежата во услови на зголемено производство од обновливи извори. „Ова е наш одговор на глобалните предизвици поврзани со климатските промени, но и можност да ја зајакнеме економијата преку нови инвестиции“, изјави Мујовиќ. 
Истовремено, законот става акцент на заштитата на потрошувачите. Со воведување на динамични тарифи и договори за снабдување со електрична енергија, граѓаните и компаниите ќе имаат поголема контрола врз својата потрошувачка и трошоците. Дополнително, предвидени се мерки за поддршка на ранливите категории на потрошувачи, со цел да се обезбеди пристап до енергија за сите.
Усвојувањето на овој закон ја позиционира Црна Гора како лидер во регионот на Западен Балкан во однос на енергетската реформа. Законот е во согласност со директивите од Третиот енергетски пакет на ЕУ, што е важен предуслов за напредок во процесот на евроинтеграции.
Експертите оценуваат дека новата регулатива ќе привлече странски инвеститори, особено во секторот на обновлива енергија. „Црна Гора има потенцијал да стане енергетски центар на Балканот, а овој закон е сигнал дека земјата е отворена за бизнис и иновации“, вели аналитичарот за енергетика, Марко Петровиќ.
Иако новиот закон носи надеж за енергетска трансформација, пред Црна Гора остануваат предизвици како застарената инфраструктура и потребата од континуирани инвестиции. За целосна имплементација на законот ќе биде потребна координација меѓу државните институции, приватниот сектор и меѓународните партнери. Европската банка за обнова и развој (EBRD), која поддржува проекти за зелена енергија во регионот, веќе изрази подготвеност да соработува со Црна Гора во реализацијата на овие амбиции.
Со овој закон, Црна Гора не само што го трасира патот кон почиста и поефикасна енергетска иднина, туку и испраќа силна порака дека е подготвена да ги прифати глобалните трендови и да придонесе кон заедничките напори за борба против климатските промени. Останува да се види како овие промени ќе се одразат на секојдневниот живот на граѓаните и економијата, но првиот чекор е направен – и тој ветува многу.
Енергетика 24
