Брисел. 25 август 2025 – Централна и Источна Европа и понатаму заостануваат во развојот на дата-центри, и покрај поволните услови за нивно градење, покажува новата мапа на Меѓународната енергетска агенција (IEA). Според податоците, најголем дел од постојните и планираните капацитети се лоцирани во Западна и Јужна Европа, додека истокот располага со само неколку помали хабови и еден поголем проект во Полска.
Недостатокот на центри оптимизирани за вештачка интелигенција (ВИ) и суперкомпјутерски апликации ја ограничува дигиталната независност на регионот и го забавува развојот на локални ВИ екосистеми. Ваквите објекти носат висококвалитетни работни места, ја подобруваат брзината и сигурноста на финансиските, клауд и стриминг услуги, но и испраќаат позитивен сигнал до странските инвеститори – нешто особено важно за земјите погодени од намален прилив на капитал поради близината до Русија.
Покрај дигиталната инфраструктура, клучна е и енергетската. Дата-центрите се меѓу најголемите потрошувачи на електрична енергија во Европа, а современите ВИ хабови бараат стотици мегавати капацитет. Според IEA, тие најдобро функционираат во постудени клими со обилен пристап до вода, што овозможува поефикасно ладење и пониски оперативни трошоци. Во овој контекст, Балтикот и Полска имаат природна предност во споредба со Јужна Европа, но недостасуваат соодветни инвестиции и енергетски стратегии за искористување на овој потенцијал.
Европската комисија во јуни годинава најави вложување од 20 милијарди евра во изградба на четири до пет ВИ „гигафабрики“ – големи центри за обработка и складирање податоци што ќе служат за развој на најсовремени АИ модели. До крајниот рок, поднесени беа 76 апликации од 16 земји, но Брисел не ги откри имињата на заинтересираните поради „доверливоста на бизнис информациите“.
Познато е дека Полска и балтичките земји поднеле заедничка апликација, со цел да изградат регионален центар и да ја намалат зависноста од финската Lumi фабрика. Варшава и балтичките престолнини веќе работат на собирање партнери за поширок технолошки и енергетски екосистем околу проектот, кој би ја зацврстил источната дигитална и енергетска инфраструктура на Унијата.
Аналитичарите предупредуваат дека одлуката на ЕК каде ќе се изградат првите „гигафабрики“ ќе има клучно значење не само за рамномерниот дигитален развој на Европа, туку и за распределбата на енергетските ресурси и инвестиции кои се поврзани со нив.
Извор: EuroNews
