Њујорк. 6 февруари 2025 – Вештачката интелигенција (ВИ) го трансформира светот со неверојатна брзина, но овој технолошки напредок доаѓа со значителна енергетска цена. Според новата анализа на инвестициската банка Голдман Сакс, побарувачката за електрична енергија во дата центрите, поттикната од развојот на ВИ, се очекува да порасне за импресивни 165% до крајот на деценијата. Оваа прогноза, објавена во извештајот на истражувачкиот тим на банката, укажува на драматичен скок од 10 гигавати (GW) во 2024 година на 26 гигавати до 2030 година. За споредба, ова зголемување е еквивалентно на годишната потрошувачка на електрична енергија на цела земја како Полска.
Како што ВИ станува сеприсутна во секојдневниот живот – од персонализирани препораки на стриминг платформи до сложени научни симулации – енергетските потреби за нејзино функционирање растат експоненцијално. Овој тренд не само што го редефинира технолошкиот пејзаж, туку и поставува нови предизвици за енергетскиот сектор, особено во однос на одржливоста и инфраструктурата. 
Според Карли Дејвенпорт, раководител на истражувањето за чиста енергија во Голдман Сакс, растот на побарувачката за енергија во дата центрите е директно поврзан со зголемената употреба на ВИ. „Глобалните технолошки компании трошат милијарди долари за да изградат инфраструктура што ќе ги поддржува овие технологии“, вели таа. „Очекуваме дека до 2030 година, побарувачката за енергија во дата центрите ќе се зголемува со годишна стапка од 15%“. Овој раст е резултат на огромната пресметковна моќ потребна за обука и извршување на ВИ модели, кои често бараат илјадници графички процесори (GPU) да работат истовремено.
За да се илустрира размерот на овој феномен, извештајот посочува дека во 2023 година дата центрите трошеле околу 1-2% од глобалната електрична енергија. До 2030 година, овој удел се предвидува да се искачи на 3-4%, при што ВИ ќе биде главниот катализатор. Во САД, каде технолошките гиганти како Google, Microsoft и Amazon водат во развојот на ВИ, побарувачката за енергија во дата центрите се очекува да се удвои од 20 GW во 2024 година на 40 GW до крајот на деценијата.
Голдман Сакс предвидува дека САД и Кина ќе бидат главните двигатели на овој енергетски бум. Во САД, растот ќе биде поттикнат од концентрацијата на технолошки компании и нивните инвестиции во нови дата центри. На пример, неодамнешните планови на компании како Meta и Nvidia за изградба на објекти со капацитет од повеќе гигавати веќе ја нагласуваат оваа динамика. Во меѓувреме, во Кина, владината поддршка за развој на ВИ, заедно со брзата урбанизација и дигитализација, ќе ја зголеми побарувачката за енергија во слични размери.
Извештајот исто така истакнува дека овие две земји заедно ќе сочинуваат околу 60% од глобалниот раст на побарувачката за енергија во дата центрите до 2030 година. Останатиот дел ќе дојде од Европа, каде регулативите за емисии на јаглерод може да го забават темпото на раст, и од другите азиски економии кои брзо го прифаќаат дигиталниот напредок.
Овој ненадеен скок на побарувачката носи значителни предизвици за енергетскиот сектор. Прво, постојните електрични мрежи во многу региони не се доволно опремени за да го издржат дополнителниот товар. Во САД, на пример, застарената инфраструктура и бавниот процес на одобрување за нови линии за пренос на енергија може да создадат тесни грла. Голдман Сакс проценува дека ќе бидат потребни инвестиции од десетици милијарди долари за модернизација на мрежите и изградба на нови капацитети за производство на електрична енергија.
Второ, растот на побарувачката ќе го тестира напредокот во транзицијата кон чиста енергија. Додека технолошките компании ветуваат дека ќе ги напојуваат своите дата центри со обновливи извори, реалноста е дека јагленот и природниот гас сè уште доминираат во многу региони. Според анализата, околу 40% од дополнителната побарувачка за енергија до 2030 година ќе биде покриена со фосилни горива, што потенцијално ќе ги зголеми емисиите на стакленички гасови.
И покрај предизвиците, растот на ВИ нуди и можности за секторот за чиста енергија. Голдман Сакс предвидува дека соларната и ветерната енергија, заедно со складирањето во батерии, ќе играат клучна улога во задоволувањето на енергетските потреби на дата центрите. Компании како Google и Microsoft веќе склучуваат долгорочни договори за набавка на обновлива енергија (PPA) за да ги исполнат своите цели за неутралност на јаглеродот. Во 2023 година, овие договори достигнаа рекордни 20 GW на глобално ниво, а се очекува овој тренд да се забрза до крајот на деценијата.
Покрај тоа, иновациите во технологијата за складирање на енергија – како што се напредните батерии со долг век на траење – би можеле да помогнат во балансирањето на мрежите и да обезбедат стабилно напојување за дата центрите, дури и кога сонцето не свети или ветрот не дува.
Растот на побарувачката за енергија предизвикана од ВИ не е само технолошка приказна – таа има длабоки импликации врз глобалната економија и животната средина. Доколку не се управува правилно, овој тренд може да го забави напредокот кон целите од Парискиот договор. Од друга страна, доколку се искористат можностите за инвестиции во чиста енергија, ВИ може да стане катализатор за забрзување на енергетската транзиција.
Извештајот на Голдман Сакс јасно покажува дека вештачката интелигенција не е само револуција во технологијата, туку и во енергетиката. Зголемувањето на побарувачката за енергија во дата центрите за 165% до 2030 година е показател за тоа колку длабоко ВИ ќе го промени начинот на кој го напојуваме нашиот свет. Додека технолошките гиганти продолжуваат да ги прошируваат своите операции, енергетскиот сектор мора да се адаптира – било преку модернизација на инфраструктурата, било преку забрзување на инвестициите во обновливи извори.
Извор: Goldman Sachs Research, “AI to Drive 165% Increase in Data Center Power Demand by 2030”
