Абу Даби. 17 април 2025 – Изминатата 2024 година во Светот беше пресвртница за обновливите извори на енергија, обележана со историски раст и економски придобивки, според најновиот извештај на Меѓународната агенција за обновлива енергија (IRENA). Со глобален капацитет на обновлива енергија што достигна импресивни 4.448 гигавати (GW), светот направи огромен чекор кон одржлива иднина, но предизвиците за рамномерен развој и забрзување на транзицијата остануваат.
Конкретно, во 2024 година, глобалниот капацитет на обновлива енергија порасна за 585 GW, што претставува годишен раст од 15,1% – највисок во последните две децении. Сончевата енергија предводеше со 452 GW новоинсталиран капацитет, сочинувајќи три четвртини од вкупниот раст. Заедно со ветерната енергија, овие технологии учествуваа со 96,6% од новите капацитети, покажувајќи ја нивната доминација во енергетската транзиција. „Овој континуиран раст е доказ за економската исплатливост и лесната применливост на обновливите извори“, истакна Франческо Ла Камера, генерален директор на IRENA.
Всушност, обновливите извори не само што ја трансформираат енергетската мрежа, туку и ги траснформираат и унапредуваат економиите. Во 2023 година, секторот вработуваше 16,2 милиони луѓе ширум светот, а трендот продолжи и во 2024. Особено сончевата енергија создаде милиони нови работни места, со Кина како лидер, каде речиси половина од глобалните работни места во овој сектор се наоѓаат. Овие работни места не само што носат економска стабилност, туку и ја поддржуваат визијата за праведна енергетска транзиција. 
Цената на електричната енергија од обновливи извори продолжи да паѓа, правејќи ја оваа технологија сè подостапна. Во 2024 година, цената на сончевата енергија се намали за дополнителни 15%, додека ветерната енергија стана за 10% поевтина во споредба со 2023. Овие намалувања ги прават обновливите извори поконкурентни од традиционалните фосилни горива, обезбедувајќи поевтина и почиста енергија за домаќинствата и бизнисите.
| Категорија | Клучни информации |
|---|---|
| Раст на капацитетот | 585 GW нов капацитет (+15,1%), вкупно 4.448 GW. Сонце: 452 GW (75% од растот). |
| Економски придобивки | 16,2 милиони работни места во 2023, раст во 2024. Кина: ~50% од работните места. |
| Намалување на цените | Сончева енергија: -15%, ветерна: -10% во 2024 во споредба со 2023. |
| Регионални разлики | Азија: 64% од нови капацитети; Централна Америка и Кариби: 3,2%. Нееднаквост останува. |
| Цел за 2030 | Потребен раст од 16,6% годишно за 11,2 TW. Инвестиции: 1,5 трилиони долари/годишно. |
И покрај глобалниот напредок, растот на обновливите извори не е рамномерно распределен. Азија, предводена од Кина, учествуваше со 64% од новите капацитети, додека Централна Америка и Карибите придонесоа со само 3,2%. Овие разлики укажуваат на потребата од поголема меѓународна соработка и инвестиции за да се овозможи пристап до чиста енергија во посиромашните региони. IRENA повикува на забрзано дејствување за да се надминат овие нееднаквости пред истекот на рокот за климатските цели во 2030 година.
Иако 2024 година постави нов рекорд, темпото на раст мора да се забрза за да се исполни целта за утројување на капацитетот на обновлива енергија до 2030, како што беше предвидено за време на COP28. IRENA проценува дека е потребен годишен раст од 16,6% за да се достигне целта од 11,2 TW. Ова предвидува трипати поголеми инвестиции – до 1,5 трилиони долари годишно – и посилна политичка посветеност за да се обезбеди праведна транзиција.
Рекордите поставени во 2024 година се доказ за моќта на обновливите извори да го променат светот. Тие носат не само чиста енергија, туку и економски просперитет, нови можности и надеж за поздрава планета. Сепак, како што нагласува Ла Камера, „трансформацијата мора да биде побрза и поправична“. Светот е на вистинскиот пат, но следните неколку години ќе бидат клучни за да се осигура дека сите земји, од најбогатите до најсиромашните, можат да ги искористат придобивките од оваа енергетска револуција.
Извор: Меѓународна агенција за обновлива енергија (IRENA), април 2025
