Париз. 24 март 2025 – Меѓународната агенција за енергија (ИЕА) го објави најновиот Глобален енергетски преглед, кој открива дека побарувачката на електрична енергија ширум светот расте со невидено темпо, поттикната од топлотните бранови, електрификацијата на транспортот, експанзијата на дата центрите и развојот на вештачката интелигенција. Извештајот ги анализира трендовите во енергетската побарувачка и понуда, усвојувањето на нови технологии и емисиите на јаглерод диоксид (CO2).
Според ИЕA, глобалната побарувачка на енергија во 2024 година пораснала за 2,2%, што е под растот на БДП од 3,2%, но значително над просечниот годишен пораст од 1,3% во периодот од 2013 до 2023 година. Земјите во развој предводат, учествувајќи со над 80% од зголемувањето, додека Кина бележи раст од под 3% – половина од стапката во 2023 година. Напредните економии, пак, по години на опаѓање, забележале раст од речиси 1%. 
Притоа, електроенергетскиот сектор е во центарот на вниманието со раст на побарувачката од 4,3%, надминувајќи го растот на глобалниот БДП, кој изнесува 3.2%. Во 2024 година, светот потрошил речиси 1.100 терават-часови (TWh) повеќе електрична енергија – двојно повеќе од просекот во изминатата деценија. Кина сама сочинува над половина од овој раст. Зголемените потреби за ладење, индустриската потрошувачка, електричните возила и дата центрите се клучните причини, при што зградите учествуваат со 60% од растот. Капацитетот на дата центрите пораснал за 20% (15 GW), главно во САД и Кина, додека продажбата на електрични автомобили пораснала за 25%, достигнувајќи 17 милиони единици.
Обновливите извори доминираат во растот на енергетската понуда со 38%, следени од природниот гас (28%), јагленот (15%), нафтата (11%) и нуклеарната енергија (8%). Заедно, обновливите извори и нуклеарната енергија обезбедиле 80% од зголемувањето на производството на електрична енергија, достигнувајќи рекордни 40% од вкупното производство, од кои 32% се од обновливи извори. Во 2024 година се додадени 700 GW нови капацитети од обновливи извори, од кои 80% се соларни. Производството од фотоволтаици и ветер пораснало за 670 TWh, додека природниот гас и јагленот додале 170 TWh и 90 TWh, соодветно.
Европската Унија за првпат забележала поголем удел на соларна и ветерна енергија од јагленот и гасот заедно. Во САД, фотоволтаиците и ветерот достигнале 16%, надминувајќи го јагленот, додека во Кина учеството достигнало речиси 20%.
„Електричната енергија расте со огромна брзина, влечејќи ја побарувачката на енергија и менувајќи ги трендовите во напредните економии. Обновливите извори и нуклеарната енергија го предводат растот, а соларната енергија, ветерот и електричните возила ги разлабавуваат врските меѓу економскиот раст и емисиите“, изјави Фатих Бирол, извршен директор на ИЕА.
Природниот гас бележи најсилен раст меѓу фосилните горива – 2,7% или 115 милијарди кубни метри, со Кина на чело со раст од 7% (30 милијарди кубни метри). Во САД растот изнесува 2%, а во ЕУ е умерен. Јагленот, пак, пораснал за 1%, главно поради топлотните бранови во Кина и Индија, кои заедно сочинуваат над 90% од зголемувањето.
Емисиите на CO2 од енергетскиот сектор во 2024 година пораснале за 0,8%, значително под економскиот раст од 3%, што укажува на постепено одвојување на емисиите од економскиот развој, заклучува ИЕА.
Извор: Меѓународната агенција за енергија
