Лондон. 8 јули 2025 – Европа ова лето се најде под жесток удар на рекорден топлотен бран, кој во јуни и почетокот на јули 2025 година сериозно ја стави на тест енергетската стабилност на целиот континент. Температурите во делови од Германија, Франција и Шпанија надминаа 40°C, што доведе до експлозивен раст на потрошувачката на електрична енергија, посебно поради зголемената употреба на климатизери. Притоа, дојде до драматично зголемување на цените на струјата, како и до прекини или намалување на капацитетите кај повеќе електрани, вклучително и кај клучни нуклеарни објекти.
Извештајот на енергетскиот тинк-тенк Ember, објавен на 4 јули 2025 година, покажува дека дневната побарувачка за струја во некои земји пораснала до 14%, додека просечните цени на електричната енергија се зголемиле за 100% или повеќе. Во Германија, цените пораснале речиси тројно, а во вечерните пикови на 1 јули достигнале над 400 евра за мегават-час, додека Полска забележа цени од дури 470 евра. Во Франција, побарувачката се зголеми за 9%, а цените речиси се удвоија.
Истовремено, производството од термоелектраните беше нарушено, делумно поради прегревање на инфраструктурата, но и поради недостиг на доволно студена вода за ладење на постројките. Најтешко погоден беше нуклеарниот сектор во Франција, каде што 17 од 18 централи имаа намалени капацитети. Некои од нив, како централата „Голфеш“ на реката Гарона, мораа целосно да прекинат со работа поради високата температура на водата. Овие настани се случија во момент кога мрежата веќе беше под притисок, што ја зголеми загриженоста за евентуални блекаути. 
И покрај сериозноста на ситуацијата, европската енергетска мрежа успеа да остане стабилна, благодарение на соларната енергија. Јуни 2025 беше месец со највисока соларна генерација досега во ЕУ, со 45 терават-часови произведени – што претставува пораст од 22% во споредба со 2024 година. Само Германија произведе до 50 гигавати соларна енергија дневно, покривајќи 33–39% од сопствените потреби во текот на денот. Батериските системи и хидро-пумпните капацитети овозможија дел од таа енергија да се користи и навечер, што придонесе за ублажување на ценовниот удар.
Ember предупредува дека ваквите екстремни временски услови ќе стануваат сè почести и посилни како резултат на климатските промени. Затоа, клучните решенија за иднината, според извештајот, вклучуваат инвестиции во складирање на енергија, динамични тарифи, зголемување на флексибилноста на побарувачката, како и зајакнување на интерконекциите меѓу државите. Притоа, Ember потенцира дека Европа мора да се подготви не само за повисоки температури, туку и за сè понестабилни мрежни услови.
Полска, која исто така беше под удар на топлотниот бран, презеде конкретни чекори за да го засили отпорот на мрежата. Националниот оператор на преносниот систем – PSE, на 2 јули предложи сет анти-блекаут мерки, вклучувајќи пристап до реални податоци од децентрализирани извори, воведување динамични тарифи и проширување на учеството на сите генератори во балансниот пазар.
Извештајот заклучува дека иднината на европската енергетска безбедност зависи од способноста на системот да апсорбира шокови, преку интелигентни решенија, напредна технологија и значителни инвестиции во обновливи извори и складирање. Како што вели д-р Павел Чижак од Ember: „Нема недостиг од сонце за време на топлотни бранови. Прашањето е дали ќе знаеме да го искористиме.“
Извор: EMBER
