Дали знаевте дека енергијата од ветерот е една од најчистите, најисплатливите и најдомашно произведените извори на енергија? Заедно со другите обновливи извори, таа ни помага да ги напојуваме нашите домови и деловни простори, да ја намалиме зависноста од увозна енергија и да ја заштитиме природата од штетните последици на фосилните горива.
Компаниите од Европската унија се меѓу водечките на глобалниот пазар на ветерна енергија. Со производство на евтина струја, овој извор на енергија ја зголемува конкурентноста на европската индустрија и ги намалува сметките за електрична енергија кај граѓаните.
Во последниве години значително порасна бројот на домаќинства и бизниси кои користат енергија од ветер. Благодарение на ветерот и другите обновливи извори, во 2023 година емисиите на стакленички гасови од производство на електрична енергија во ЕУ се намалија за 24% во споредба со претходната година. 
Во 2024 година, обновливите извори станаа главен извор на струја во ЕУ, со удел од 47% од вкупното производство. Всушност, ветерот произведе повеќе струја од природниот гас, што го направи втор најголем извор на енергија во ЕУ — веднаш зад нуклеарната енергија.
Еве ги 5-те најважни факти што треба да ги знаете за ветерната енергија:
1. Ветротурбините се пријателски за животната средина
Просечната копнена ветротурбина произведува доволно електрична енергија за да напојува над 1.500 домаќинства годишно. А најновите модели можат да произведат тројно повеќе. За да се добие иста количина енергија од електрана на јаглен, би се испуштиле речиси 6.000 тони CO₂ – количина еднаква на три преполни авионски летови меѓу Сиднеј и Париз.
Веќе во првата година од работа, турбината ги надоместува сите емисии поврзани со нејзиното производство, транспорт и поставување. Потоа, целата произведена струја е целосно беземисиона.
Турбините имаат просечен работен век од 25 години, а ЕУ постојано инвестира во истражувања за да ги направи уште поефикасни, поеколошки и потрајни.
Над 85% од материјалите од кои се направени турбините може да се рециклираат, а во некои случаи дури и 100%. На пример, лопатките веќе се користат како градежен материјал или како засолништа за велосипеди.
2. Ветерната енергија е исплатлива
Обновливите извори сочинуваа речиси половина од целото производство на електрична енергија во Европа во 2024 година – значителен пораст од 38% во 2021 и 30% во 2015. И покрај тоа, граѓаните се соочија со високи сметки поради енергетската криза, предизвикана од растот на цените на фосилните горива и зависноста од нивниот увоз.
Ветерната енергија е далеку поевтина алтернатива. Цената за изградба на нови ветерни капацитети драстично опадна во последната деценија. Денес, струјата од копнени турбини чини помалку од половина од струјата добиена од јаглен – што е една од причините зошто е втор најголем извор на електрична енергија во ЕУ.
3. Ветерните фарми се пријателски за дивиот свет
Како и секоја човечка активност, и ветерната енергија има одредено влијание врз околината. Сепак, климатските промени остануваат најголемата закана за биодиверзитетот, вклучително и за птиците. При пораст на глобалната температура од 1.5°C, 6% од инсектите, 8% од растенијата и 4% од ‘рбетниците би изгубиле над половина од своите живеалишта.
Обновливите извори, како ветерната енергија, се клучни во намалувањето на емисиите и во борбата против глобалното затоплување – со што индиректно се штити и дивиот свет.
Ветротурбините се одговорни за помалку од 0.1% од смртноста кај птиците предизвикана од човечка активност – многу помалку од електрани или високи згради. За споредба, електраните на фосилни горива убиваат повеќе од 30 пати повеќе птици по произведен GWh.
Офшор турбините ги користат силните морски ветрови. Иако изградбата може привремено да влијае врз морските цицачи, долгорочниот ефект е минимален. Шумот од овие турбини е послаб од оној од бродови или морски бушотини. Во работа, тие се безбедни за китови, делфини и друг морски свет.
4. Турбините се тивки и не загадуваат
Ветерните фарми се тивки – нивниот звук од растојание од 300-400 метри е сличен на звукот од фрижидер. Освен тоа, поставени се далеку од населени места, а звучните нивоа се строго регулирани во секоја земја членка на ЕУ.
Истражувањата покажуваат дека звукот од турбините не претставува ризик за здравјето и предизвикува многу малку бучава. За споредба, фосилните електрани и сообраќајот предизвикуваат главоболки, проблеми со дишењето и други здравствени проблеми.
Иако понекогаш се појавуваат тврдења за влијание врз сонот, повеќе студии покажале дека нема директна поврзаност меѓу турбините и нарушувањата на спиењето.
5. Турбините зафаќаат многу малку простор
Ветерните турбини користат изненадувачки мала површина – просечно 0.46 хектари по турбина, што е помалку од фудбалско игралиште. Поради нивната височина, под нивниот простор може да се продолжи со земјоделски активности, изградба или зачувување на природата.
Секоја земја на ЕУ има свои прописи за растојанието од турбини до живеалишта. Многу фарми се поставени и офшор – на море, далеку од брегот – каде ветерот е уште посилен и поефикасен.
Заклучок
Ветерот со векови бил важен извор на енергија во земјоделството и занаетчиството – се користел за мелење жито и пумпање вода. Првата ветерна електрана во Европа е изградена во 1982 година на грчкиот остров Китнос.
Денес, земјите на ЕУ се меѓу водечките во светот според производство на ветерна енергија по жител. ЕУ е исто така глобален лидер во производство на делови за турбини – речиси половина од водечките компании во секторот се со седиште во ЕУ. Овој сектор обезбедува над 400.000 работни места.
Со напуштање на фосилните горива и премин кон обновливи извори како ветерот, не само што ја намалуваме зависноста од увоз, туку и ја штитиме природата, ги намалуваме трошоците и ја градиме нашата иднина на почиста, поодржлива основа.
Извор: Европска Комисија
